Aby budynek był szczelny powietrznie, trzeba zadbać o to zaczynając od projektu aż po wykonanie wszystkich testów. Na etapie projektowania, architekt powinien opracować konstrukcję wszystkich newralgicznych detali, określić przebieg warstwy paroszczelnej, podać opis montażu izolacji i potrzebnych do jej wykonania materiałów. W trakcie budowy należy na bieżąco kontrolować zgodność wykonywania detali i ciągłości izolacji paroszczelnej, a także stosowania odpowiednich materiałów. Często trzeba uświadamiać wykonawcom istotę i rolę, jaką pełni dokładnie wykonana szczelna obudowa budynku. Informowanie ich o oczekiwanych testach sprawdzających poprawność wykonania może stanowić dodatkową motywację do zadbania o dbałość wykonania prac. Wszystkie błędy wychodzą na światło dzienne często dopiero na tym etapie etapie testu szczelności, który służy wykryciu niedokładnie wykonanych detali przed pracami wykończeniowymi. W tym momencie jest jeszcze możliwie naniesienie ewentualnych poprawek.

Czy wiesz, że?
Szczelność musi zostać zapewniona przez jedną szczelną powłokę. Nieszczelności nie powinny być eliminowane poprzez dodanie kolejnej warstwy szczelnej przed lub za warstwą właściwą.

8.4.1. miejsca występowania nieszczelności

Na rysunku 8.5 przedstawiono najczęstsze miejsca występowania nieszczelności. Rozwiązanie tych detali wymaga szczególnej uwagi na wszystkich etapach realizacji budynku.
Spotykanymi również problematycznymi ze względu na uzyskanie odpowiedniej szczelności miejscami w konstrukcji budynku są nawiewniki i wywiewniki systemu wentylacji mechanicznej (w przypadku, gdy system wentylacji jest rozprowadzony po nieogrzewanym poddaszu), progi drzwi frontowych, kalenica, czy gniazdka i włączniki elektryczne.

Rysunek 8.5 Typowe miejsca występowania nieszczelności w budynku:
1. Kratki wentylacyjne pod podłogą wentylowaną, 2. Obwód podłogi wentylowanej, 3. Nieszczelne okna, 4. Połączenie stropu ze ścianą zewnętrzną, 5. Obwód okna, 6. Połączenie dachu ze ścianą zewnętrzną, 7. Przewody spalinowe, 8. Obwód wyłazu, 9. Przebicia przez instalacje elektryczne, 10. Przebicia dachu, 11. Wentylacja łazienki – na obwodzie kratki wentylacyjnej, 12. Przebicie ściany przez rury, 13. Okap w kuchni, 14. Przebicia ściany przez przyłącza instalacyjne, 15. Połączenie podłogi na gruncie ze ścianą zewnętrzną, 16. Gniazdka, puszki i włączniki elektryczne.

Czy wiesz, że?
Liczba gniazdek, włączników i puszek elektrycznych w domu jednorodzinnym może przekraczać setkę. Jeżeli w każdym z tych miejsc powstanie nawet mała nieszczelność, osiągnięcie  standardu  NF15  może  okazać się niemożliwe.

8.4.2. Szczelne materiały

Szczelność możemy zapewniać poprzez:
•      Szczelne materiały wielkopowierzchniowe,
•      Szczelne  połączenia  w  newralgicznych  miejscach  narażonych  na  przenikanie  powietrza i na stykach materiałów.

Należy zatem zwrócić szczególną uwagę na wybór materiału, który zastosujemy do zapewnienia szczelności.

Stosując  wymienione  w  tabeli  8.1  materiały i połączenia paroszczelne, warto pamiętać, że:
•      Warstwa szczelna (izolacja paroszczelna) realizowana jest od strony wewnętrznej budynku,
aby zapobiegać przenikaniu wilgoci do wnętrza przegród,
•      Izolacja wiatroszczelna mocowana jest od strony zewnętrznej, aby uniemożliwiać niekorzystną penetrację wiatru do wewnątrz przegrody,
•      Tynkując ściany uszczelniamy nie tylko fugi zaprawy murarskiej, ale należy także dokładnie zatynkować połączenia konstrukcyjne,
•      Do elastycznego i trwałego uszczelniania nie tylko fug, ale też folii na zakład, służy masa uszczelniająca,
•      Folie paroszczelne używane są do uszczelniania konstrukcji lekkich,
•      Twarde płyty drewniane, OSB, sklejki to materiały do uszczelniania poddasza konstrukcji lekkich,
•      Beton jako materiał szczelny nie wymaga paroizolacji, jednak trzeba zapewnić odpowiednie połączenie jego powierzchni z materiałami izolacyjnymi chroniącymi w sąsiedztwie inne powierzchnie,
•      Paroszczelne taśmy klejące jednostronne stosuje  się  do  połączeń  na  zakład  arkuszy  folii lub betonu z tynkiem (w tym wypadku należy użyć taśmy, która będzie mogła zostać pokryta tynkiem),
•      Listwy  dociskające,  listwy  startowe  tynkowe używa się do łączenia betonu z tynkiem,
•      Siatka podtynkowa stosowana jest przy łączeniu tynku z użyciem folii polietylenowej,
•      Łącząc arkusze folii można zastosować między nimi dodatkową dwustronną taśmę wzmacniającą połączenie,
•      Łaty dociskowe stanowią wzmocnienie połączeń materiałów paroszczelnych,
•      Elastyczne kołnierze uszczelniające stosuje się do uszczelniania przebić ścian o stosunkowo dużych średnicach.

Tabela 8.1 Materiały oraz połączenia szczelne i nieszczelne powietrznie

Montaż stolarki okiennej i drzwiowej jest jednym z ważniejszych elementów wymagających uszczelnienia, a dokładny opis jego montażu wraz z trójwarstwowym  systemem  uszczelnień  znajduje  się w rozdziale 7 Okna. Do uszczelniania połączenia ościeżnica-oścież stosuje się najczęściej specjalne paroszczelne taśmy klejące lub listwy dookienne.

Czy wiesz, że?
Wielokrotna warstwa materiału nieszczelnego, czyli na przykład zaklejanie połączenia trzema warstwami taśmy pakowej, jest wciąż połączeniem nieszczelnym i nie można go w ten sposób wykonać.

8.4.3. Przykładowe sposoby rozwiązania szczelnych detali konstrukcyjnych

Realizacja trwale szczelnych połączeń między warstwami szczelnymi wymaga nie tylko dobrego projektu, ale i szczególnie dużo staranności na etapie wykonawczym. Wiedza wykonawców na temat tego typu zagadnień jest ciągle niewielka. Przed przystąpieniem do budowy warto ich zapoznać z pojęciem szczelności powietrznej oraz metodami jej osiągnięcia.
W uproszeniu można wyróżnić cztery następujące główne rodzaje połączeń przegród budowlanych i innych elementów konstrukcyjnych:
•      Połączenia dachu z innymi przegrodami i elementami konstrukcyjnymi,
•      Połączenia ścian,
•      Połączenia ścian ze stropami i podłogami na gruncie,
•      Połączenia  ścian,  stropów,  podłóg  z  oknami lub drzwiami.

Rysunek 8.6 Przykład szczelnego połączenia dach-ściana zewnętrzna (folia paroszczelna-tynk wewnętrzny), źródło: Passivhaus Institut

Rysunek 8.7 Przykład szczelnego połączenia okno-ściana zewnętrzna (rama okienna-tynk wewnętrzny), źródło: Passivhaus Institut

Połączenia te realizowane są z reguły przy wykorzystaniu czterech podstawowych materiałów łącznikowych: folii/membran, tynku wewnętrznego, betonu, płyt drewnopochodnych. Przedstawione dalej przykłady prezentują sposób realizacji trwale szczelnych połączeń wykonanych przy wykorzystaniu tych materiałów. Liczba sposobów realizacji połączeń jest bardzo duża, ważnej jest jednak, aby połączenie:
•      Pozostawało trwale szczelne, nie tylko w momencie wykonania, ale i w trakcie wieloletniej eksploatacji,
•      Było wykonane w możliwie prosty sposób przy wykorzystaniu powszechnie dostępnych materiałów,
•      Było niezbyt kosztowne.

8.4.4. Wizualne sprawdzenie wykonania

Kontrolując samemu postęp prac możemy sprawdzać  jakość  ich wykonania. Wizualne systematycz-
ne sprawdzanie wykonania detali umożliwia łatwe eliminowanie błędów na ich początkowym etapie. Przedstawione poniżej zdjęcia stanowią wskazówki, co powinno nas zaniepokoić, o czym od razu należy powiadomić wykonawcę robót.

Rysunek 8.8 Nieszczelności spowodowane nieciągłością tynku wewnętrznego przy podejściach instalacji wodnej i kanalizacyjnej oraz nieszczelne drzwi przesuwne

Rysunek 8.9 Nieszczelności spowodowane niedokładnym klejeniem folii paroszczelnych i nieuszczelnionymi przebiciami instalacji